ԵՐԵՎԱՆԻ ԱՎՏՈՄՈԲԻԼԱՅԻՆ ԳՈՐԾԱՐԱՆԻ ՊԱՏՄՈՒԹՅՈՒՆԸ
|
Երեւանի ավտոմոբիլային գործարանի պատմությունն իր սկիզբն է դրել 1964 թվականի դեկտեմբերի 31-ին, երբ Հայկական ԽՍՀ Նախարարների Խորհրդի թիվ 1084 կարգադրությամբ ընդունվեց որոշում “Երեւանում կառուցվող “Ավտոբեռնիչ” գործարանի մասնաշենքերի բազայի վրա 0,8_1 տոննա բեռնատարողությամբ ավտոմեքենա-ֆուրգոնների թողարկման գործարանի կազմակերպման մասին”:
Նույն կարգադրությամբ տնօրենի պաշտոնակատար նշանակվեց փորձառու ղեկավար Գեորգի Ռուսովը, որը Չարենցավան քաղաքի գործիքների գործարանի եւ Ցենտրոլիտ գորխարանի տնօրենը: Նրա գործունեության ընթացքում կազմակերպվեց գործարանի շինարարության մեկնարկը, 1965 թվականի ընթացքում ստեղծվեց կոլեկտիվի առաջին կորիզը եւ 66 աշխատողներ ուղարկվեցին սովորելու Ռիգայի եւ Ուլյանովսկի ավտոմոբիլային արտադրության ձեռնարկություններում: Կառուցվեց առաջին արտադրական կորպուսը, հավաքվեցին առաջին հաստոցները, մշակվեցին առաջին դետալները:
1965 թվականի սեպտեմբերի 10-ին ՀԽՍՀ Նախարարների Խորհրդի թիվ 795 կարգադրությամբ որոշվեց “Կառուցվող ավտոբեռնիչների գործարանը այսուհետեւ անվանել Երեւանի ավտոմոբիլային գործարան`
|
|
Զավեն Աբրահամի Սիմոնյան
(գործարանի առաջին տնօրեն,
1966- 68թթ.)
1966 թվականին տնօրեն է նշանակվում Հայկ. ՍՍՀ ԺՈՂՏՆՏԽՈՐՀ-ի մեքենաշինության վարչության պետ Զավեն Աբրահամի Սիմոնյանը, որի ծառայողական կենսագրության մեջ տեղ են գտել Մոսկվայի եւ ԳԴՀ-ի տարբեր ինստիտուտների եւ ձեռնարկությունների ղեկավար պաշտոններ: Նրա անվան հետ են կապված գործարանի հզոր կարողությունների յուրացումը, գլխավոր պլանի ստեղծումը եւ կապիտալ շինարարության ֆինանսավորման հիմնավորումը: Նրա ղեկավարության ընթացքում յուրացվեց ավտոմեքենաների առաջին խմբերի թողարկումը, ստեղծվեցին հզորություններ տարեկան 2500 սերիական ավտոմոբիլների թողարկման համար, եւ թողարկման ծավալը հասցվեց տարեկան 1000 հատի:
|
|
Ահա եւ պատրաստ է առաջին ԵրԱԶ-ը
1966 թվականի մայիսի 1-ին գործարանի աշխատակիցները մայիսմեկյան շքերթին դուրս եկան սեփական ձեռքերով հավաքված ավտոմեքենաներով |
|
|
Ստեփան Իվանի Ավանյան
(գործարանի տնօրեն 1968- 1973 թթ.)
Նրա տնօրինության ժամանակ գործարանում կատարվեց առաջին վերակառուցումը եւ ստեղծվեցին արտադրական հզորություններ` տարեկան 6500 հատ ավտոմեքենա թողարկելու համար:
Թողարկվող արտադրանքի ծավալը 1968թվ. հասավ 65010 հատի: Ավարտվեց թափքի եւ հավաքման արտադրամասերի կապիտալ շինարարությունը: Ապահովվեց հիմնական սարքավորումների ձեռքբերումը: Այդ ժամանակահատվածում շահագործման հանձնվեցին չորս բնակելի տներ:
|
|
1970թ. Հավաքման արտադրամասը առաջին վերակառուցումից հետո |
|
1971 թվականին գրծարանի կոնստրուկտորները սկսել են ԵրԱԶ- 3730 մակնիշի ավտոմեքենաների նոր սերնդի ստեղծման աշխատանքները:
|
1972 թվականին բարձր տեմպերով առաջ են ընթանում մամլիչա-թափքային արտադրամասի երկրորդ մասնաշենքի շինարարական աշխատանքները:
Առաջին վերակառուցումից անմիջապես հետո սկսվում են նաեւ երկրորդ վերակառուցման աշխատանքները` տարեկան 120000 հատ ավտոմոբիլներ արտադրելու համար արտադրական հզորություններ ստեղծելու նպատակով:
1972- 1975 թթ.` ընթանում է հավաքման գլխավոր կախովի-հրող հարահոսի մոնտաժումը (մշակված Մինսկում), որը երկրորդն է ԽՍՀՄ-ում: Այդպիսի առաջին հարահոսը նախագծվել, պատրաստվել եւ մոնտաժվել է իտալական ՙՖիատ՚ ֆիրմայի կողմից` Տոլյատի քաղաքի վոլգյան ավտոմոբիլային գործարանում: |
|
Ալբերտ Հայրապետի Դանիելյան
(գործարանի տնօրեն 1974-1980 թթ.)
Նրա տնօրինության ընթացքում գործարանում ավարտվեց սարքավորումների մոնտաժումը եւ շահագրծման հանձնվեց մամլիչա-թափքային արտադրամասի մասնաշենքը, կատարվեց հիմնական արտադրական արտադրամասերի երկրորդ վերակառուցումը, որը հնարավորություն տվեց արտադրական հզորությունները հասցնել տարեկան 13000 հատի: Գործարկվեց գլխավոր հարահոսը, սկսվեց ԵրԱԶ 3730 նոր մակնիշի ավտոմոբիլների տեխնոլոգիական նախապատրաստական աշխատանքը: Թողարկվող արտադրանքի ծավալը տարեկան 7000 հատից հասցվեց տարեկան 100000 հատի:
|
1976 թվականին գործարանում գործարկվում է հավաքման գլխավոր հարահոսը եւ մոնտաժվում է 500 տոննա հզորությամբ գերմանական առաջին մամլիչը` մամլիչային նոր արտադրամասում:
Ստեղծվում է "ԵրԱԶ" արտադրական միավորումը, որի կազմի մեջ մտնում են.
Երեւանի ավտոմոբիլային գործարանը որպես գլխամասային ձեռնարկություն, Երեւանի ավտոբեռնիչների գործարանը, Երեւանի հիդրոապարատների գործարանը, Չարենցավանում կառուցվող ավտոբեռնիչների գործարանը: Միավորման առջեւ խնդիր է դրվում ԵրԱԶ ավտոմեքենաների եւ 4022 մակնիշի ավտոբեռնիչների թողարկմանը զուգընթաց յուրացնել նաեւ մեկ տոննա բեռնատարողությամբ 4091 մակնիշի եւ երկու տոննա բեռնատարողությամբ 4092 մակնիշի ավտոբեռնիչների արտադրությունը` մշակված Լվովի ՙԱվտոբեռնիչ՚-ի կողմից:
|
|
1980թվականի ՙՄոսկվա-80՚ ամառային օլիմպիադան սպասարկելու նպատակով պատրաստվում են 10 սառցավագոններ Երազ-3730 նոր մակնիշի ավտոմոբիլմերի բազայի վրա: |
Ինչպես եւ ՌԱՖ, ՈՒԱԶ, ՎԱԶ գործարաններում, ԵրԱԶ-ում եւս սկսվեցին էլեկտրամոբիլների ստեղծման աշխատանքները, պատրաստվեցին 26 օրինակներ, որոնք փորձարկման ուղարկվեցին Մոսկվայի ավտոկոմբինատ: Ամենահարմարը ճանաչվեց ԵրԱԶ-3730-ը: Բայց սնուցման աղբյուրների անկատարության պատճառով աշխատանքները դադարեցվեցին: Հայաստանում անցկացվեց միջազգային սիմպոզիում, որին ԽՍՀՄ և ԱՄՆ մասնագետների շարքում մասնակցեցին նաեւ ԵրԱԶ-ի մասնագետները: |
|
ՆՈՐԱՅՐ ԱՏՈՄԻ ՀՈՎՍԵՓՅԱՆ
(միավորման գլխավոր տնօրեն 1980-1983թթ.)
Նրա ղեկավարության ընթացքում ավտոմոբիլների թողարկումը 10000 հատից հասավ 11200 հատի:
Իրականացվեց ավտոբեռնիչների առանձին դետալների եւ օղակների տեխնոլոգիական նախապատրաստումն ու յուրացումը: Ընթանում է ներկման արտադրամասի վերակառուցումը: Մոնտաժվում են ներկման եւ չորացման նոր խցիկները, կախովի-հրովի հարահոսների համակարգերը:
|
|
1982 թվականի ապրիլին հավաքման գլխավոր հարահոսից դուրս է գալիս 100000-րդ ՙԵրԱԶ-ը՚: |
|
|
Ջիմ Զավենի Աբրահամյան
(միավորման գլխավոր տնօրեն 1983 թվականի հուլիսից մինչեւ 1983 նոյեմբերը)
Նրա ժամանակ ակտիվացան ԵրԱԶ-3730 ավտոֆուրգոնների եւ եւ նոր մակնիշի ավտոբեռնիչների արտադրության տեխնոլոգիական նախապատրաստական աշխատանքները:
|
1983թվ. նոեմբերին ՙԵրԱԶ՚ միավորումը վերաձեւակերպվում է Չարենցավանի ՙՀԱՅԱՎՏՈ՚ միավորման, Երեւանի ավտոմոբիլային գործարանի տնօրեն է նշանակվում Վլադիմիր Գալուստի Ներսիսյանը: 1984թվ. մայիսին ՙԵրԱԶ՚-ը առանձնանում է որպես ինքնուրույն ձեռնարկություն:
|
|
Վլադիմիր Գալուստի Ներսիսյան
(գործարանի տնօրեն 1983-1988թթ.)
Նրա աշխատանքային գործունեության ընթացքում իրականացվում են ԵրԱԶ-3730 մակնիշի նոր տեսակի ավտոմոբիլների տեխնոլոգիական նախապատրաստման, վերակառուցման, արտադրական հզորությունների ստեղծման եւ արտադրության յուրացման աշխատանքները: 762 Վ ավտոմոբիլների թողարկման ծավալը տարեկան 12000 հատից հասնում է տարեկան 16000 հատի:
1984-1987 թվականներին վերակառուցվում է թափքերի հավաքման-զոդման արտադրամասը: Մոնտաժվում են ԵրԱԶ-3730-ի թափքերի զոդման գծերը եւ կախովի հրման հարահոսների համակարգերը 3,5 կմ երկարությամբ:
Ավարտվում է մամլիչային արտադրամասի վերակառուցումը:
1984թվ. ԵրԱԶ-ի եւ Լյուբինսկի ավտոմոբիլային ՙԺուկ՚ գործարանի (Լեհաստան) միջեւ համագործակցութան մասին պայմանագիր է կնքվում:
1986 թվականին ԵրԱԶ- 3730 ավտոմոբիլների բազայի վրա պատրաստված ԵրԱԶ-37301 ավտոֆուրգոնը` իզոթերմիկ թափքով, գործարանի պատմության մեջ առաջին անգամ ցուցադրվում է արտասահմանում` Պոզնան (Լեհաստան) քաղաքում կազմակերպված միջազգային ցուցահանդեսում:
|
Շահագործման է հանձնվում վարչական նոր շենքը: Ընթանում է նոր մակնիշի ավտոմոբիլի արդիականացման աշխատանքը: Նրա բազայի վրա ստեղծվում են նոր մոդիֆիկացիաներ, կատարվում են վերափոխումներ, պատրաստվում են առաջին օրինակները: |
ԵրԱԶ-3218 ավտոբուս
|
|
ԵրԱԶ-37307 ավտոմեքենա-ամառանոց
|
|
|
Էդուարդ Սուրենի Բաբաջանյան
(գործարանի տնօրեն 1989-1991թթ.)
Նրա աշխատելու տարիներին ավարտվեցին նոր մոդելի 3730 ավտոմոբիլի թափքերի արտադրության վերակառուցման աշխատանքները: Ամրացան կապերը Լեռնային Ղարաբաղի հետ: |
Ավարտվում է թափքի հավաքման-զոդման արտադրամասի վերակառուցումը:
1991 թվականին Լեռնային Ղարաբաղում գործարանի կողմից ստեղծվում է օժանդակ տնտեսություն` ՙՀույս՚-ը, որտեղ 15 հեկտարի վրա այգի է տնկվում եւ կառուցվում է ջրամբար:
|
|
Համլետ Ստեփանի Հարությունյան
(գործարանի տնօրեն 1991 թվականից մինչեւ փակումը)
Նրա աշխատանքային գործունեության եւ տնօրինության ընթացքում յութացվել են սերիական արտադրության ավտոմոբիլների նոր վերափոխումներ, իրականացվել են ԵրԱԶ-3730 մակնիշի ավտոմոբիլի սերիական արտադրությունը եւ նրա վերափոխումները:
1995 թվականի մայիսին անցկացվում է սեփականաշնորում եւ ստեղծվում է ՙԵրԱԶ՚ բաց բաժնետիրական ընկերությունը: Ընկերության առաջին նախագահ է ընտրվում Համլետ Ստեփանի Հարությունյանը: Կապեր են հաստատվում արտասահմանյան երկրների հետ: Ջերմուկում ստեղծվում է առողջարանային տիպի հանգստի գոտի: Սկսվում է ճգնաժամից դուրս գալու ժամանակը:
|
ԵրԱԶ-3730-ի թափքերը գլխավոր հավաքման հարահոսում
|
|
1992 թվականին ԵրԱԶ-762 Վ սերիական արտադրության բազայի վրա ստեղծվում եւ թողարկվում են նոր վերափոխված տեսակները` ԵրԱԶ- 762 ՎԳՊ (բեռնաուղեվորատար), ԵՐԱԶ -762 ՎԴՊ-ն և ավտոմեքենաների կցասայլակը: |
|
|
|
1995 թվականին մայրաքաղաքի մանկական երկաթուղու համար պատրաստվում են զբոսանքի ավտոգնացքի երկու համակարգեր: |
|
|
|